Fenbilimleri dersi ve KPSS sınavı ders notları, konu anlatımları, soruları, online deneyler, eğitici oyunlar, çalışma yaprakları ve slaytlara ulaşabileceğiniz web sitesi. Hüseyin Faruk YILDIRIM. 8. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Konuları; 8. Sınıf Slaytlar; 8. Sınıf Fen Bilimleri Yazılı Soruları MaddeDöngüleri . 8. Sınıf - Fen Bilimleri Madde Döngüleri Konu anlatım slaytı. İnteraktif etkinlik. Sesli anlatımlı. İNDİR . Slaytizle.com® ders slaytları ile görsel eğitimi keşfedin. Son derece özgün, akıcı ders anlatımları, pratik kullanımı, her slayt sonunda etkinlikler ve tümü sesli anlatımlı ders MADDEDÖNGÜLERİ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 8.SINIF KONU ÖZETİ PDF ( HAYALİMO ) 2021-2022 FEN YILLIK PLANLAR (GÜNCEL) Kategoriler. Kategoriler. Son Yorumlar. 8.Sınıf Fen Bilimleri Ders Notları Üniteler Halinde (FenciHasanHoca) için Darksey; 2 8 Sınıf. Konu Anlatımı; 3.BÖLÜM: Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları karışımların kağıdı konu anlatımı konu özeti kromozom kısaca Maddenin Tanecikli Yapısı Madde ve Isı nedir nelerdir pdf pdf indir saat yönünün tersi Tam gölge yoğunluk çalışma çalışma kağıd 8 Sınıf Fen Bilimleri Kazanımları 2019-2020, Mevsimler ve İklim, Dünya ve Evren, DNA ve Genetik Kod, Canlılar ve Yaşam, Basınç, Fiziksel Olaylar F.8.4. Madde ve Endüstri / Madde ve Doğası 8. Sınıf Matematik Konuları Daha çok yükle YORUM YAZIN. Yanıt İptal Et. E-posta hesabınız yayımlanmayacak. cash. 6. Ünite Enerji Dönüşümleri ve Çevre Bilimi ==> Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Kazanımlar Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Önerilen Süre 8 ders saati Konu / Kavramlar Su döngüsü, oksijen döngüsü, azot döngüsü, karbon döngüsü, ozon tabakası, küresel ısınma Madde döngülerini şema üzerinde göstererek açıklar. Madde döngülerinin yaşam açısından önemini sorgular. Küresel iklim değişikliklerinin nedenlerini ve olası sonuçlarını tartışır. a. Sera etkisi açıklanır. b. Küresel iklim değişikliği bağlamında çevre sorunlarının Dünya'nın geleceğine ve insan yaşamına nasıl bir etkisi olabileceği sorgulanır. c. Çevre sorunlarının dünyanın geleceğine nasıl bir etkisinin olabileceğine yönelik öngörüleri sanatsal yollarla ifade etmeleri istenir. ç. Öğrencilerin ekolojik ayak izini hesaplaması uzantısı edu, org ve mil gibi güvenli sitelerden yararlanılabilinir sağlanır. d. Dünya ülkelerinin küresel iklim değişikliğini önlemek için aldıkları önlemlere ör. Kyoto Protokolü değinilir. Doğada bulunan canlılar ve cansızlar birbiri ile etkileşim halinde bulunmaktadırlar. Canlıların yaşamının devamlılığı madde döngüleri ile gerçekleşmektedir. Bir maddenin doğada bir taraftan tüketilerek, diğer taraftan üretilmesine madde döngüsü denir. Madde döngülerinden su, karbon, oksijen, azot döngüsünü incelenecek. A- Su Döngüsü Su Döngüsü Su canlıların yaşaması için temel maddedir. Doğada su katı, sıvı ve gaz halinde bulunmaktadır. Suyun yeryüzü ile gökyüzü arasındaki dolaşmasına su döngüsü denir. Bitkiler, hayvanlar ve bunların gerçekleştirdiği fotosentez, terleme, solunum, boşaltım su döngüsünde yer almaktadır. Dünyada su miktarı sabittir, buharlaşma atmosferdeki su miktarını artırır, yağışlar atmosferdeki su miktarını azaltır. Güneşten gelen ısı enerjisi ile yeryüzündeki sular buharlaşır, bulutları meydana getirir. Bulutlarda oluşan yağış kar, yağmur, dolu tekrar yeryüzüne düşer. Suların bir kısmı yeryüzünde bir kısmı yer altındadır. Kısaca yeryüzünden buharlaşan su, atmosferde yoğunlaşarak yeryüzüne yağış olarak geri dönmesiyle su döngüsü oluşur. B- Oksijen Döngüsü Oksijenin canlı ve cansızlar bütün varlıklar arasındaki çevirimine oksijen döngüsü denir. Canlılar oksijen kullanarak solunum yapar. Havanın % 21 oranında oksijen bulunmaktadır. Solunum sırasında oluşan karbondioksit CO2 içerinde oksijen bulunmaktadır. Havada bulunan oksijen yanma ve solunum olayında kullanılarak, karbondioksit içinde yer alır. Fotosentez olayı ile havaya tekrar oksijen verilir. C- Karbon Döngüsü Karbon elementinin canlı ve cansız varlıklar arasında çevrimi karbon döngüsü ile gerçekleşir. Karbon canlıların temel elementidir. Karbonhidrat, yağ, protein, DNA'nın yapısında karbon elementi bulunmaktadır. Havada % 0,03 oranında karbondioksit gazı vardır. Karbondioksit CO2 molekülü, bitkiler tarafından fotosentezde kullanılır. Karbon besinlerin yapısına katılmış olur. Bitkilerden beslenen diğer canlılar besinler yolu ile karbonu vücutlarına alır. Solunum sırasında karbonlu bileşikler yakılarak havaya karbondioksit verilmiş olur. Karbon döngüsünde fosil yakıtlarda yer alır. Fosil yakıtlar milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan atıklarından oluşmuştur. Canlıların yapısındaki karbon kömür, petrol, doğal gazın yapısında bulunur. Fosil yakıtların yanması sonucu havaya karbondioksit verilir. Canlıların ölmesi sonucu yapılarında bulunan karbonlu bileşikler, ayrıştırıcı canlılar tarafından tüketilerek karbondioksite dönüştürülür. Karbon Döngüsü Not Son yıllarda fosil yakıtların fazla yakılmasından dolayı havadaki karbondioksit miktarı artmaktadır. D- Azot Döngüsü Atmosferdeki azotun bileşikler dönüşerek canlılar tarafından kullanması ve tekrar atmosfere dönmesi olayına azot döngüsü denir. Havada bulunan azotu canlılar doğrudan kullanamaz. Yıldırım, şimşek olayları ve azot tutucu bakteriler havadaki azotu, azotlu bileşiklere çevrilmesini sağlar. Toprağa geçen azotlu bileşikleri bitkiler tarafından kullanılır. Bitkilerdeki azotlu bileşikler besin zinciri ile diğer canlılara aktarılır. Canlı atıkları ve canlılar öldüklerinde azot ayrıştırıcı bakteriler toprağı azot bakımından zenginleştirir. Azotlu bileşiklerin bir kısmı ayrıştırılarak, havaya azot şeklinde geri döner. Azot Döngüsü E-Madde Döngülerinin Yaşam Açısından Önemi Madde döngüsünde maddeler sadece bir kez kullanılsaydı kullanılabilecek madde kalmazdı. Su döngüsü olmasaydı, canlılar kullanacak temiz su bulamazdı, kuraklıkla beraber canlı sayısı azalacaktı. Oksijen döngüsü olmasaydı canlılar solunum yapamayarak ölecekti. Bu nedenle ağaçları korumalıyız. Karbon döngüsü engellendiğinde atmosferde CO2 miktarı artar, bunun sonucu sera etkisi meydana gelir. Sera etkisi sonucu küresel ısınma oluşur. Azot döngüsünde meydana gelen bozulmalar sonucu asit yağmurları oluşur, toprak azot yönünden fakirleşir, yeteri miktarda protein üretimi gerçekleşmez. Madde döngülerinin olmaması atık maddelerin etrafta birikmesine neden olacaktı. Madde döngüsünün bozulma sebepleri başında insanlar gelmektedir. Madde döngüsündeki bozulmalardan en çok etkilenecek olanlar da insanlardır. F- Ozon Tabakası Ozon tabakası ozon gazından oluşan bir gaz tabakasıdır. Ozon gazı üç oksijen atomundan oluşan bir moleküldür. O3 formülü ile gösterilir. Ozon gazı canlılar için zararlı bir gazdır, fakat güneşten gelen ultraviyole mor ötesi ışınları engellediği için yararlıdır. Atmosferin 20-30 km arasında yoğun olarak bulunmaktadır. Ozon tabakasının incelme nedenleri Buzdolabı, klima, soğutucularda kullanılan CFC kloroflorokarbon gazları Yangın söndürücülerde kullanılan Halon bileşikleri Böcek öldürücü ve dezanfektan maddelerde kullanılan kimyasallar Not Ozon tabakasının yok olmasına neden olan bu bileşiklerdeki klor gazıdır. Ozon tabakasının yok olması insanlara ve diğer canlılara zarar verecektir. Ozon gazının incelmesini önlemek için daha az sanayi atığı oluşturmalıyız. CFC ve halon bileşikleri içeren ürünlerin tüketimini azalmamız gerekmektedir. G- Sera Etkisi Nedir Sanayileşme ve fosil yakıtların çok kullanılmasından dolayı havadaki karbondioksit miktarı artmaktadır. Atmosferde bulunan karbondioksit, yeryüzünden yansıyan ışınları tutarak ışınların atmosfer dışına çıkmasını engeller ve dünyanın ısınması sonucu sera etkisi oluşur. Sera etkisini penceresi kapalı güneş alan bir otomobil içerisinde görebiliriz, otomobil içerisine giren güneş ışığı dışarı çıkamadığı için içerisi çok sıcak olur. Sera etkisi küresel ısınmaya neden olur. Sera etkisini artıran gazlar CO2 N2O CH4'tür. Küresel ısınma sonucu iklim değişiklikleri meydana gelir. Küresel ısınmayla beraber buzullar erimeye, su kaynakları tükenerek çölleşme başlar. İklim değişiklikleri dünyada yaşayan canlılar için büyük bir tehdittir. İklim Değişikliğini Önlemek İçin Alınan Önlemler 1997 yılında kabul edilen Kyoto protokolü ile gelişmiş ülkeler sera gazı salınımlarını azaltacaklardır. Protokol, 2005'te yürürlüğe girebilmiştir. 2013 yılında ülkemizde iklim değişikliği ve hava yönetimi koordinasyon kurulu kurulmuştur. 2015 Paris anlaşması ile sıcaklık artışının sınırlandırılması hedeflenmektedir. Ekolojik Ayak İzi İnsanların ekosistemler üzerindeki etkilerini ölçmek amacıyla ekolojik ayak izi yöntemi oluşturulmuştur. Ekolojik ayak izi insanların yaşamsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için dünyaya toplam maliyetinin ne olduğunun hesap edilmesidir. Günlük tükettiği ekmek için ne kadar alana buğday ekilmelidir, kullandığı hava için ne kadar ağaç olmalıdır gibi ihtiyacımız olan maddeler için çevreye verdiğimiz zararın Sorular Soru 1 Aşağıdaki madde döngülerinden hangisi birbirine zıt olarak çalışır? A Azot -Karbon B Oksijen -Karbon C Su - Karbon D Azot -Oksijen Soru 2 Aşağıdaki madde döngülerinin hangisinde yıldırım ve şimşek etkilidir? A Su B Oksijen C Azot D Karbon Soru 3 Aşağıdaki olaylardan hangisinde karbon döngüsü etkilenmez? A Bitkilerin fotosentez yapması B Canlı atıklarının çürümesi C Fosil yakıtların yanması D Suyun buharlaşması Soru 4 Ozon tabakası Güneş'ten gelen zararlı ışınlara karşı canlıları korur. Ozon tabakası Güneş'ten gelen hangi ışınları geçirmez? A X ışınları B Gama ışınları C Kızılötesi ışınlar D Morötesi ışınlar Soru 5 Su döngüsünde aşağıdakilerden hangisi etkili değildir? A Yıldırım ve şimşek B Denizlerdeki buharlaşma C Bitkilerdeki terleme D Yağmur yağması Soru 6 Ozon tabakasının delinmesi sonucu hangi hastalık oluşabilir? A Cilt kanseri B Verem C Kalp krizi D Beyin kanaması Soru 7 Fotosentez olayında aşağıdaki madde döngülerinden hangisi etkili değildir? A Karbon döngüsü B Oksijen döngüsü C Azot döngüsü D Su döngüsü Soru 8 Aşağıdaki olaylardan hangisi havadaki karbondioksit oranını azaltır? A Fosil yakıtların oluşması B Oksijensiz solunum olması C Hayvan leşlerinin çürümesi D Doğal gaz kullanımının artması Soru 9 Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A Baklagiller azot bakımından zengindir. B Havadaki azot canlılar tarafından doğrudan kullanılabilir. C Azot canlılar için hayati öneme sahip bir elementtir. D Proteinlerin yapısında azot bulunur. Soru 10 Aşağıdakilerden hangisi ozon tabakasının delinmesine neden olmaz? A Yangın söndürücüde kullanılan halon gazları B Deodorantlarda kullanılan gazlar C Buzdolabında kullanılan kloroflorokarbon CFC gazları D Neon lambasında kullanılan neon gazı Diğer Konular Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Test Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Doğru Yanlış Soruları Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Çalışma Kağıdı Ozon Tabakası Nedir Nerede Bulunur Ozon Tabakasının İncelmesinin Nedenleri Kazanımlar Madde Döngüleri Önerilen Süre 4 ders saati Konu/Kavramlar Su döngüsü, oksijen döngüsü, azot döngüsü, karbon döngüsü Madde döngülerini şema üzerinde göstererek açıklar. Madde döngülerinin yaşam açısından önemini sorgular. Ozon tabakasının seyrelme nedenlerini ve canlılar üzerindeki olası etkilerini araştırarak sorunun çözümü için öneriler üretir ve sunar. KONU Madde Döngüleri Doğada bulunan canlılar ve cansızlar birbiri ile etkileşim halinde bulunmaktadırlar. Canlıların yaşamının devamlılığı madde döngüleri ile gerçekleşmektedir. Bir maddenin doğada bir taraftan tüketilerek, diğer taraftan üretilmesine madde döngüsü denir. Madde döngülerinden su, karbon, oksijen, azot döngüsünü göreceğiz. 1. Su döngüsü Su canlıların yaşaması için temel maddedir. Doğada su katı, sıvı ve gaz halinde bulunmaktadır. Suyun yeryüzü ile gökyüzü arasındaki dolaşmasına su döngüsü denir. Yeryüzünden buharlaşan su, atmosferde yoğunlaşarak yeryüzüne yağış olarak geri döner. Bitkiler, hayvanlar, fotosentez, terleme, solunum su döngüsünde yer almaktadır. Dünyada su miktarı sabittir, buharlaşma atmosferdeki su miktarını artırır, yağışlar atmosferdeki su miktarını azaltır. Güneşten gelen ısı enerjisi ile yeryüzündeki sular buharlaşır, bulutları meydana getirir. Bulutlarda oluşan yağış tekrar yeryüzüne inerek döngüyü oluşturur. 2. Oksijen döngüsü Canlılar oksijen kullanarak solunum yapar. Havanın % 21 oranında oksijen bulunmaktadır. Solunum sırasında oluşan karbondioksit CO2 içerinde oksijen bulunmaktadır. Havada bulunan oksijen yanma ve solunum olayında kullanılarak, karbondioksit içinde yer alır. Fotosentez olayı ile havaya tekrar oksijen verilir. 3. Karbon döngüsü Karbon canlıların temel elementidir. Karbonhidrat, yağ, protein, DNA’nın yapısında karbon elementi bulunmaktadır. Havada %0,03 oranında karbondioksit gazı vardır. Karbondioksit CO2 molekülü, bitkiler tarafından fotosentezde kullanılır. Karbon besinlerin yapısına katılmış olur. Bitkilerden beslenen diğer canlılar besinler yolu ile karbonu vücutlarına alır. Solunum sırasında karbonlu bileşikler yakılarak havaya karbondioksit verilmiş olur. Karbon döngüsünde fosil yakıtlarda yer alır. Fosil yakıtlar milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan atıklarından oluşmuştur. Canlıların yapısındaki karbon kömür, petrol, doğal gazın yapısında bulunur. Fosil yakıtların yanması sonucu havaya karbondioksit verilir. Canlıların ölmesi sonucu yapılarında bulunan karbonlu bileşikler, ayrıştırıcı canlılar tarafından tüketilerek karbondioksite dönüştürülür. Son yıllarda fosil yakıtların fazla yakılmasından dolayı havadaki karbondioksit miktarı artmaktadır. 4. Azot döngüsü Havada bulunan azotu canlılar doğrudan kullanamaz. Yıldırım, şimşek olaylarıyla ve azot tutucu bakteriler havadaki azotu, azotlu bileşiklere çevrilmesini sağlar. Toprağa geçen azotlu bileşikleri bitkiler tarafından kullanılır. Besin zinciri ile diğer canlılara aktarılır. Canlı atıkları ve canlılar öldüklerinde azotlu bileşikler azot ayrıştırıcı bakteriler tarafından ayrılarak, havaya azot şeklinde geri döner. Ozon Tabakasının İncelme Nedenleri Nelerdir Ozon tabakası ozon gazından oluşan bir gaz tabakasıdır. Ozon gazı O3 formülü ile gösterilir. Atmosferin 20-30 km arasında yoğun olarak bulunmaktadır. Ozon gazı Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlarının dünyaya ulaşmasını engeller. Ozon tabakasının incelme nedenleri Ozon gazı üç oksijen atomundan oluşan bir moleküldür. O3 formülü ile gösterilir. Ozon gazı canlılar için zararlı bir gazdır, fakat güneşten gelen ultraviyole mor ötesi ışınları engellediği için yararlıdır. Buzdolabı, klima, soğutucularda kullanılan CFC kloroflorokarbon gazları Yangın söndürücülerde kullanılan Halon bileşikleri Böcek öldürücü ve dezanfektan maddelerde kullanılan kimyasallar Ozon tabakasının yok olması insanlara ve diğer canlılara zarar verecektir. Ozon gazının incelmesini önlemek için daha az sanayi atığı oluşturmalıyız. CFC ve halon bileşikleri içeren ürünlerin tüketimini azalmamız gerekmektedir. 1. Ünite Mevsimler ve İklimMevsimlerin Oluşumuİklim ve Hava Hareketleri2. Ünite DNA ve Genetik KodDNA ve Genetik KodKalıtımMutasyon ve ModifikasyonAdaptasyonBiyoteknoloji3. Ünite BasınçBasınç4. Ünite Madde ve EndüstriPeriyodik SistemFiziksel ve Kimyasal DeğişimlerKimyasal TepkimelerAsitler ve BazlarMaddenin Isı ile EtkileşimiTürkiye’de Kimya Endüstrisi5. Ünite Basit MakinelerBasit Makineler6. Ünite Enerji Dönüşümleri ve Çevre BilimiBesin Zinciri ve Enerji AkışıEnerji DönüşümleriMadde Döngüleri ve Çevre SorunlarıSürdürülebilir Kalkınma7. Ünite Elektrik Yükleri ve Elektrik EnerjisiElektrik Yükleri ve ElektriklenmeElektrik Yüklü CisimlerElektrik Enerjisinin Dönüşümü – MEVSİMLER VE İKLİM MEVSİMLERİN OLUŞUMU İKLİM VE HAVA OLAYLARI – DNA VE GENETİK KOD DNA’NIN YAPISI KALITIM MUTASYON MODİFİKASYON ADAPTASYON BİYOTEKNOLOJİ – BASINÇ KATI BASINCI SIVI BASINCI GAZ BASINCI – MADDE VE ENDÜSTRİ PERİYODİK TABLO ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİM KİMYASAL TEPKİMELER ASİTLER VE BAZLAR ISI VE SICAKLIK – BASİT MAKİNELER ——- – ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ MADDE DÖNGÜLERİ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA – ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİK ENERJİSİ ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİKLENME ELEKTRİK YÜKLÜ CİSİMLER ELEKTRİK ENERJİSİNİN DÖNÜŞÜMÜ SLAYTLARI HAZIRLAYAN MURAT HOCAYA TEŞEKKÜR HOCAMIZIN YOUTUBE KANALINA ABONE OLARAK BİRBİRİNDEN GÜZEL VİDEOLARINI İZLEYEBİLİRSİNİZ. YOUTUBE İÇİN TIKLA İNDİRME SAYISI Bu yazımızda sizlere LGS Fen Bilimleri konusu olan aynı zamanda 8. sınıf konuları arasında yer alan Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları hakkında bilgilendireceğiz. Madde Döngüleri ve Çevre Sorunları Madde Döngüleri Su Döngüsü Karbon Döngüsü Azot Döngüsü Oksijen Döngüsü Çevre Sorunları Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Gürültü Kirliliği Madde Döngüleri Hayatın devamı için gerekli olan maddelerin ekosistem içinde canlılar ve cansız çevreleri arasındaki dolaşımına ekolojik madde döngüleri denir. Bu döngülerin biyolojik, kimyasal ve jeolojik etmenleri olduğundan biyojeokimyasal döngüler de denir. Su Döngüsü Suyun litosfer taş küre, hidrosfer deniz ve tatlı sular ile atmosfer arasındaki hareketine su döngüsü denir. Okyanus, deniz, göl veya kara yüzeyinde bulunan su kütleleri iklimin etkisi ile su buharına dönüşmektedir. Atmosferdeki hareketlerin etkisi ile yer değiştiren su buharı başka alanlarda yoğunlaşarak yağışa dönüşmekte ve tekrar yüzeye inmektedir. Su döngüsünde en önemli aşama suyun gaz hale geçmesi olayı yani buharlaşmadır. Atmosferdeki nemim %90’ı okyanus deniz ve göllerden buharlaşma ile sağlanmaktadır. Bitkilerin yüzeyinden su moleküllerinin atmosfere karışması terleme olarak adlandırılmaktadır. Su buharının gaz halden sıvı hale geçmesi olayı yoğuşma olarak adlandırılır. Önce yoğuşan su buharı, sıcaklığın düşmesiyle yağışa dönüşmektedir. Yeryüzüne inen su kütlesinin yüzeydeki hareketine yüzey akışı, yer altındaki hareketi ise yer altı akışı olarak adlandırılır. Karbon Döngüsü Karbon doğada hem mineral biçiminde kömür, elmas, gaz olarak veya suda çözünmüş durumda karbon dioksit olarak hem de organik canlıların yapısındaki karbonhidratlarda, proteinlerde vs. biçimde bulunur. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler oksijenli solunum yaptıklarında atmosfere CO2 gazı verirler. Kömür, petrol ürünleri gibi fosil yakıtların yakılması ve orman yangınları da atmosfere CO2 salınmasını sağlar. Bu CO2 fotosentez yapan yeşil bitkiler tarafından alınır ve besin üretiminde kullanılır. Böylece CO2 deki karbon yeniden canlılara geçer bu canlıların ölmesiyle toprağa karışan karbon fosil yakıtların oluşmasına neden olur. Yine deniz ve okyanuslarda çözünen CO2 kireç taşı oluşumuna neden olmaktadır; fotosentez ve solunum olayları deniz ve okyanuslarda da gerçekleşir. Azot Döngüsü Atmosferdeki azotun canlılar tarafından kullanımı ve tekrar atmosfere dönmesi olayına azot döngüsü denir. Azot, canlılar için en önemli yapı maddesi olan proteinlerin yapısında bulunduğu gibi ATP, nükleik asit ve vitamin gibi organik maddelerin yapısına da katılır. Azot bağlayıcı bakteriler, havadaki azot gazını bitkilerin kullanabileceği azot tuzlarına dönüştürür. Bitkiler topraktan aldıkları nitrat NO3 — gibi azot tuzlarını fotosentez tepkimelerinde kullanarak organik besinleri amino asit gibi üretirler. Hayvanlar ise azot ihtiyaçlarını beslenme yoluyla bitki ve diğer hayvanlardan karşılarlar. Ölü bitki ve hayvanlardaki ya da organizmaların atıklarındaki azotlu organik bileşiklerin ayrıştırıcılar tarafından parçalanması ile amonyak NH3 ya da amonyum NH4 + iyonları oluşur. Amonyak ve amonyum iyonlarının kemosentetik bakterilerin faaliyeti sonucunda nitrata NO3 — dönüştürülmesine nitrifikasyon denir. Toprakta bulunan nitrit ya da nitratın bakteriler tarafından atmosferdeki azot gazına dönüştürülmesine denitrifikasyon denir. Oksijen Döngüsü Oksijen canlıların besin üretimi için kilit önem taşımaktadır. Oksijen atmosferde üç şekilde bulunmaktadır. Bunlar atomik oksijen O, moleküler oksijen O² ve ozon O³’dur. Moleküler oksijen solunum için gereklidir. Ayrıca oksijen hidrojen, sülfür, karbon ve fosfor gibi maddelerle bileşim halinde gelebilmektedir. Ozon, Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlarını tutmaktadır. Oksijenin en önemli kaynağı fotosentez yapan bitkilerin oluşturduğu oksijendir. Ayrıca atmosferdeki su molekülleri fotoliz yoluyla ayrışarak oksijen üretimine katkıda bulunmaktadır. Oksijen canlı solunumu, yanma ve organik maddelerin çürümesi esnasında tüketilmektedir. Oksijen oranının ölçülebilir miktarda değişim olmadığı için oksijen döngüsünün denk kapandığı söylenebilir. Çevre Sorunları Hava Kirliliği Atmosferde toz, duman, gaz, koku ve su buharı şeklinde bulunan kirleticilerin insanlara ve diğer canlılara zarar verebilecek miktara yükselmesidir. Hava kirliliğine kükürt dioksit, azot oksitler, hidrojen florür, aldehitler, hidrokarbonlar, katranlar ve radyoaktif gazlar sebep olur. Hava kirliliğinin yoğunluğu; insan, hayvan ve bitkilerin sağlığı ile yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Hava kirliliğine sebep olan toz partiküller, solunum güçlüğü meydana getirebilir. Güneş ışınlarının bir kısmını tutarak insan vücudunda doğal yolla D vitamini oluşumunu engeller buna bağlı olarak raşitizm hastalığı ve tüberkülozun yayılmasına aracılık eder. Ayrıca toz partiküller, bitkilerin yapraklarını kaplayarak solunum ve buharlaşmayı engeller. Yaprakların fizyolojik işlevlerine zarar verir. Havada toz hâlinde bulunan ağır metal parçacıkları ise sindirim sistemi bozukluklarına, akciğer kanserine yol açabilir. Karbon Ayak İzi; Bireyin atmosfere salınımına neden olduğu bir yıllık CO2 miktarıdır. Karbon ayak izi genellikle bir yıllık zaman dilimi için hesaplanır. Genellikle ton ya da kg olarak ifade edilir. Örneğin bilgisayarınızı 32 saat çalıştırmanız atmosfere 1 kg CO2 eklenmesine neden olur. Bu koşullarda daha az zarar görmek için öncelikle bireylerden başlamak üzere yeryüzündeki bütün toplumlar gibi bizim de karbon ayak izimizi küçülterek üretim ve tüketimdeki dengeyi ayarlamamız gerekmektedir. Karbon ayak izimizi nasıl azaltırız? – Kulanım halinde olmayan ve elektrik tüketen her şeyin kapalı tutulması – Isınma ve duşta minimum sıcaklıkta su kullanımı – Su vb. doğal kaynakları yeterli düzeyde kullanmak, – Evinizde iyi bir yalıtım sistemine sahip olmak, hem cebinize hem de doğaya karşı oldukça faydalıdır. – Enerji tasarrufu özelliği taşıyan ev gereçleri kullanmak başlangıçta biraz maliyetli olsa da sonradan sizi hem karlı hem de doğa dostu yapar. – Bir sebze ya da meyveyi mevsimi dışında tüketiyorsanız, onun üretilmesi için doğal olmayan ve gereğinden çok fazla enerji kullanıldığından emin olabilirsiniz. Su Kirliliği Otobiyolojik temizlenme Su kaynağı içinde bulunan kirleticilerin yine aynı kaynakta yaşamını sürdüren canlılar ve oksijenin etkisiyle zararsız hâle gelmesidir. Ancak günümüzde artan nüfus ve tüketime bağı olarak akarsu kaynaklarına karışan kirleticilerin miktarı da artmıştır. Bu durum otobiyolojik temizlenmenin yetersiz kalmasına ve su kirliliği sorununun ortay çıkmasına neden olmuştur. Su kirliliği su kaynağının kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik, ekolojik özelliklerinin olumsuz yönde değişmesidir. Su ayak izi, tükettiğimiz mal ve hizmetlerin üretimi için ihtiyaç duyulan su miktarını ölçen temel göstergelerden biridir. Yeme, içme, temizlik, kişisel bakım gibi ihtiyaçlarımız için kullandığımız su, buz dağının sadece görünen yüzü. Kullandığımız ürünler üretilirken hatırı sayılır miktarda su tüketiliyor. Sudaki ayak izimiz de tüm bu kriterler hesaba katılınca ortaya çıkıyor. Su Ayak İzimizi Nasıl Küçültürüz? – Öncelikle ev ve ofislerimizde su tasarrufuna yardımcı olan uygulamaları benimsememiz şart. – Kullandığımız ürünleri bilinçli seçerek, atıklarımızı geri dönüştürerek, sadece su değil enerji tasarrufuna da dikkat ederek; özetle sürdürülebilir bir hayat kurarak sudaki ayak izimizi azaltmak mümkün. – Tarımsal üretimde damla sulama gibi yöntemlerin kullanılması. – Sanayide suyun verimli kullanılmasıysa, birbiriyle ilişkili pek çok sektörde tasarrufu tetikliyor. – Evde musluğu açık bırakmayın, diş fırçalarken ve traş olurken suyu kapatın, gereksiz yere sifon çekmeyin, su kaçaklarını engelleyin, düşük akımlı duş başlığı kullanın, daha kısa duş alın, bulaşıkları makinede yıkayın, atık yağları belediyelerin gösterdiği yere bırakın, ekolojik deterjan kullanın, atık pilleri özel toplama yerlerine bırakın, plastik ambalaj ve tüketimini azaltın, kullanılmayan ilaçları atık ilaç toplama noktalarına teslim ediniz. Toprak Kirliliği Toprak kirliliği, topraktaki zehirli kimyasalların atıkların veya kirleticilerin insan sağlığı ve/veya ekosistem için risk oluşturacak kadar yüksek konsantrasyonlarda varlığı olarak tanımlanır. Toprakta doğal olarak bulunan kirleticilerin seviyeleri doğal olarak bulunması gereken seviyeleri aşarsa, toprak kirliliğinden bahsedilebilir. Toprak kirliliğinin Önemli Sebepleri – Hava ve suları kirleten maddeler toprağın kirlenmesine de etki eder. – Toprak kirliliğine neden olan etmenlerin başında tarım ilaçları gelmektedir. – Ev, işyeri, hasta hane ve sanayi atıkları – Radyoaktif atıklar – Hava kirliliği oluşan asit yağmurları – Gereksiz yere aşırı yapay gübre ve ilaçlama yapılması – Hızlı nüfus artışı – Endüstriyel atıkların toprağa karışması, Toprak kirliliğini önlemek için; – Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kullanılmamalı – Yeşil alanlar artırılmalı – Ev ve sanayi atıkları, toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalı, – Yapay gübre ve tarım ilaçlarının kullanılmasında yanlış uygulamalar önlenmeli, – Nükleer enerji kullanımı bilinçli şekilde yapılmalıdır. Gürültü Kirliliği Rahatsız edici ve sağlığı olumsuz etkileyici ses biçimi olarak tanımlanır. Ulaşım araçları, endüstri kuruluşları ve eğlence araçları tarafından meydana getirilen rahatsız edici sesler bu kirliliğin temel ögelerini oluşturur. Gürültü; insanlarda fiziksel, fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklar meydana getirir. Kılcal damarların daralmasına, kan basıncının artmasına, kalp atışı, kan dolaşımı ve solunum rahatsızlıklarının meydana gelmesine neden olabilir. Dikkat eksikliğine neden olarak iş gücü verimini düşürebilir. Mide hastalıklarına, işitme kayıplarına, hormon dengesizliklerine ve kas gerilmelerine neden olabilir. Gürültü kirliliğini azaltmak için; – Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, – Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi, – Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek seviyede olmasının önlenmesi, – İşyerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü seviyesinin en aza indirilmesi, – Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması, – Radyo, televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek seviyede seslerinin yükseltilmemesi gerekmektedir. LGS Fen Bilimleri için Tıklayınız

8 sınıf madde döngüleri konu anlatımı pdf